Hoe Sarah Akello kleermaakster werd
Stichting Hadefo (Hope Development Organization) biedt in twee districten in Oost Oeganda volwassenenonderwijs in brede zin, businesstraining en de mogelijkheid om tegen lage rente geld te lenen. Sarah is één van de 950 deelnemers aan dit onderwijs.
Sarah is een vrouw van 40 jaar, ze is getrouwd en heeft vijf kinderen. Ze woont in Kadok B, een klein handelscentrum in Ngora District in Oost Oeganda. Het is lange tijd ongebruikelijk geweest in dit gebied dat meisjes naar school gingen. Vaak was er geen geld voor onderwijs, maar men vond het ook niet nodig dat meisjes naar school gingen, uithuwelijken en in ruil daarvoor een bruidsschat krijgen was belangrijker. In 2015 start Sarah met volwassenenonderwijs (Functional Adult Literacy Program). Voordat ze hiermee begon was haar leven zwaar. Ze kon niet goed voor haar gezin zorgen vanwege gebrek aan geld en voelde schaamte omdat ze niet had kunnen leren. Dankzij haar deelname aan dit onderwijs leerde ze lezen, schrijven en rekenen. Bovendien kreeg ze kennis over hygiëne, gezonde voeding en hoe ziektes bij haar kinderen te voorkomen.
Het volgen van een businesstraining in 2018, gaf haar de inspiratie om zich te laten opleiden tot kleermaakster. Het benodigde geld hiervoor kreeg ze door een varken te verkopen. Ze leerde het vak van een andere vrouw en begon geleidelijk geld te verdienen, hiervan kocht ze een jonge big. Eenmaal gegroeid tot een volwassen varken verkocht Sarah deze, zodat ze haar eigen naaimachine kon kopen.
Haar profijt nam toe, maar ze had te weinig kapitaal om uit te breiden. De start van een “boerenleenbank” gaf haar de mogelijkheid om geld te lenen tegen een lage rente van 3%.
Sarah behoorde tot de eerste groep die in november 2021 een lening kreeg. Het bedrag was 300.000 Oegandese shilling, wat vergelijkbaar is met 75 euro. Dankzij deze lening kon Sarah stoffen kopen die ze amper had. Ook was ze net twee maanden ervoor verhuisd naar een groter huis, zodat ze nu een ruim atelier heeft. Mensen die Sarah van vroeger kennen, zien een groot verschil. Het is nu een stralende vrouw die weet wat ze wil en nu zelf een buurmeisje opleidt in het vak.
Sarah’s droom is om haar winkel te vullen met stoffen en een brommer te kopen, zodat ze mij, Amy Dekker, op kan halen om bij haar op bezoek te komen.
Hoe volwassenenonderwijs het leven van Okurot John Peter veranderde
Stichting Hadefo (Hope Development Organization) biedt in twee districten in Oost Oeganda volwassenenonderwijs in brede zin, businesstraining en de mogelijkheid om tegen lage rente geld te lenen. John is één van de 950 deelnemers aan dit onderwijs. De grote meerderheid zijn vrouwen, maar in de groep van John zijn er evenveel vrouwen als mannen.
John is 45 jaar, getrouwd en heeft zeven kinderen. Voordat John zich in 2015 aanmeldde bij het volwassenenonderwijs voelde hij zich beschaamd en schuw omdat hij geen Engels kende en slechts de 1e klas van de basisschool had doorlopen. Hij had geen business, om toch wat geld te verdienen verhuurde hij zich zelf aan anderen om te wieden of om zakken meel en dergelijke vanuit een bedrijf naar een vrachtwagen te sjouwen. Het waren zware tijden aldus John.
De businesstraining in 2018 veranderde zijn leven. Van de gewassen die hij verbouwde, hield hij een deel voor eigen gebruik en de rest verkocht hij. Van het verdiende geld kon hij zijn eigen opslagplek bouwen en voorraden inslaan op nabijgelegen markten. Hij handelt in pinda’s, cassave, zoete aardappelen, erwten en bonen. Zijn bedrijf groeide waardoor hij in staat was ook naar verder gelegen markten te reizen om voorraden te kopen. John spreekt tegenwoordig goed Engels, wat hij bij het volwassenenonderwijs heeft geleerd. Hij vertelt dat hem dat enorm helpt bij het zakendoen. De groei zette door en leveranciers brengen nu de voorraden bij hem langs. Soms als hij niet genoeg geld had stuurde hij hen door naar iemand anders. Maar John heeft inmiddels zoveel krediet opgebouwd dat de leveranciers hem, als hij geen cash heeft, de gelegenheid geven om achteraf na de verkoop te betalen.
John behoorde tot de eerste groep die in november 2021 een lening van 375.000 Oegandese Shilling (circa 95 euro) kreeg van de “boerenleenbank”. Hiervan kon hij grotere voorraden en nieuwe gewassen zoals sorghum en rijst kopen. Uit zijn verhaal blijkt dat John goed op de hoogte is van welke producten en in welke seizoenen een goede opbrengst geven. De mensen in zijn omgeving snapten niet waar John dat geld ineens vandaan had. Ze zagen hem als een rijke business man waar je geld aan kon vragen.
De toekomstdroom van John is dat hij zijn eigen vrachtwagen heeft om zelf naar markten te gaan voor in- en verkoop van gewassen waar behoefte aan is.
“Ik durf nu wel voor een miljoen mensen te spreken”.
Margaret Adeke is 50 jaar en moeder van acht kinderen. Samen met haar man heeft ze een boerenbedrijf in het dorpje Osigiria in noordoost Oeganda. Een savanne achtige streek. Ronde lemen huizen met grasdaken liggen verspreid onder de bomen of aan de voet van een rots. ’s Nachts staan de achttien koeien, zeventien geiten en twee schapen in de kraal. Overdag scharrelen er kippen en kalkoenen op het erf. Margaret verbouwt en verkoopt pinda’s, dodo, ebo en andere groentes. Als de regen lang uitblijft ligt haar tuin er kaal bij en zijn er geen verdiensten. Margaret werd na de tweede klas al van de lagere school gehaald. Het geld was op. Margaret was toen een schuw meisje en bang voor mensen die Engels spraken, omdat ze hen niet begreep.
In 2012 sluit Margaret zich aan bij een groep voor volwassenenonderwijs. Het helpt haar bij haar handeltje in groentes. Ze laat zich niet meer bedonderen met wisselgeld. Trots was Margaret toen ze eind 2014 haar certificaat ontving. Haar zelfvertrouwen groeide. Zo schuw als ze vroeger was, zo kordaat is ze nu. Margaret droomt zelfs van een politieke functie. Ontevreden als ze is over de huidige politici. Die enkel aan zichzelf denken. Margaret wil haar dorpsgenoten echt vertegenwoordigen. Zonder onderscheid te maken. Vol overtuiging stelt ze zich verkiesbaar voor de gemeenteraad. Ze moet veel tegenwerking overwinnen. Ook man en kinderen geloofden niet in haar, omdat ze amper onderwijs heeft gehad. Margaret voelt zich echter zeker van haar zaak: “ik durf nu wel voor een miljoen mensen te spreken”. De screening bij de verkiezingscommissie is pittig. Mede dankzij haar dochter die helpt met brieven schrijven doorloopt Margaret de procedure met succes.
Vol verve gaat Margaret het dorp rond, huis aan huis, om mensen te overreden op haar te stemmen. Ze vertelt dat ze voor haar dorp op zal komen. En dat ze de uitdagingen waar het dorp mee worstelt in de gemeenteraad zal aankaarten. Als Margaret eenmaal praat is ze moeilijk te stoppen. Haar charisma en integriteit brengen haar ver. Helaas net niet ver genoeg. Strooien met geld is “common sense” tijdens verkiezingen. Haar concurrente doet dit veelvuldig. Margaret heeft dat geld niet, maar ze wil mensen ook niet op die manier aan zich binden. Op eigen kracht en vol overtuiging heeft Margaret het ver geschopt. Het verschil met haar tegenstandster is slechts vijf stemmen!. Over vijf jaar nieuwe kansen voor Margaret.
Hoe Josephine zonder geld, een project opstart.
Josephine is een energieke alleenstaande moeder van 40 jaar. Ze woont met haar zes kinderen in Angod. Een dorpje in noordoost Oeganda. Na twee jaar basisschool moet Josephine van school af, omdat haar vader onderwijs voor meisjes niet belangrijk vond . In 2013 halen buren haar over mee te doen met het volwassenenonderwijs. Twee keer per week komen de dertig vrouwen bij elkaar onder de grote mangoboom in het dorp. Dit onderwijs betekent voor Josephine een enorme verrijking van haar leven. Ze voelt zich weer een schoolmeisje. Ze pakt het lezen, schrijven en rekenen snel op. En is gretig om alle kennis over hygiëne, hoe ziektes te voorkomen en family-planning in zich op te nemen. Geregeld spelen de vrouwen een potje korfbal, waarbij veel gelachen wordt, net als hun dochters op de lagere school.
Josephine wil haar kinderen goed opleiden. Ze begint te fantaseren hoe ze geld kan verdienen zonder dat het haar iets kost. Haar handeltje in sinaasappels, pinda’s en erwten levert onvoldoende op. Hiervoor reist Josephine regelmatig met de bus naar Busia, een grensplaats met Kenia. Op de markt in Busia ziet ze een man die kooktoestellen van klei maakt. Dat is precies wat ze zoekt, want alle benodigde materialen zijn gratis verkrijgbaar. Opgewonden kijkt Josephine de kunst af en gaat thuis experimenteren. Helaas blijkt de klei in haar directe omgeving niet van goede kwaliteit. Het geluk lacht haar echter toe, wanneer ze in contact komt met een man die aardewerken potten verkoopt. Hij komt uit Serere, een stadje op vier uur fietsafstand. Daar is geschikte klei te vinden. Josephine hoeft niet verder na te denken en vat de koe bij de horens. Ze weet de man de eerste keer te verleiden de klei gratis voor haar mee te nemen. Onder het mom dat haar kinderen klei mee moeten nemen naar school. Ze leert zichzelf aan om de goede mix van klei en water te mengen. Haar handen kneden de klei en glijden over het oppervlak om de juiste vorm te creëren. Na het droog- en bakproces brengt Josephine de kooktoestellen aan de vrouw in haar omgeving. Ze zijn gewild omdat ze weinig houtskool verbruiken.
Vier nieuwsgierige mede studentes komen kijken waar Josephine mee bezig is. Ze wil haar ervaringen graag met hen delen. Het onderwijs schept een band. Geregeld komen ze bij elkaar en Josephine leert hen de kneepjes van het vak. Graag wil ze verder met deze vrouwen omdat ze betrouwbaar en coöperatief zijn. Josephine haar droom is dat ze de taken kunnen verdelen en de handel in sinaasappels kunnen combineren met het maken van energiezuinige kooktoestellen. Een goede fiets zou een mooi begin zijn. De man die tegen betaling klei brengt, kan maar kleine hoeveelheden meenemen. Aangezien zijn fiets al vol zit met de aardewerken potten die hij verkoopt. Met een eigen fiets kunnen Josephine of één van haar kinderen de klei gratis en in grotere hoeveelheden ophalen.
Education is the key.
Amulin Anna Grace woont op het platteland van noordoost Oeganda. Verspreid in het landschap liggen de dorpjes verscholen tussen de bomen. Gegroepeerde lemen hutten met grasdaken. De roodbruin gekleurde stoffige paadjes doorkruisen de akkers, graslanden en rotspartijen. Vele burgeroorlogen hebben een einde gemaakt aan de welvaart van vroeger. Vrijwel elke familie heeft verwanten verloren in de strijd.
Anna is een kleine, stevige, bescheiden vrouw. Ze is 47 jaar, weduwe en heeft de zorg voor zeven schoolgaande kinderen. Hun leven zag er weinig rooskleurig uit. Anna dronk en liet de kinderen aan hun lot over. Begin 2013 startte de achttienjarige Adong Mary Rose een groep voor volwassenenonderwijs in het dorp. Op een dag passeerde Anna met op haar hoofd een mand vol groene kolen. Mary vroeg haar wat ze ging doen. Mijn kolen verkopen. Kun je rekenen vroeg Mary. Het antwoord was nee. Het lukte Mary haar over te halen mee te doen. Sindsdien is er veel veranderd in Anna’s leven. Ze is gestopt met drinken. “Als student drink je niet”. Wat niet wegneemt dat haar leven zwaar is. Ze staat er alleen voor. Haar dag begint om 6.00 uur bij het ochtendgloren. De kinderen helpen voor en na schooltijd met water halen en hout verzamelen. Of ze stampen in de vijzel, in een ritmische cadans van hout op hout, cassave fijn. Tijdens het koken komt de geur van houtskoolvuur je tegemoet. De familie zit tijdens de maaltijden op gevlochten matten en gebruikt de rechterhand als vork. Anna is ’s ochtends vroeg op haar akker te vinden. Wieden met de hak tussen de sesamplanten.
Op marktdagen verkoopt ze haar groentes. Een rustmoment is er op het heetst van de dag. Behalve op dinsdag en vrijdag wanneer Anna naar haar klas gaat. Daar vlijt ze zich nee onder de mangoboom op het erf van Mary. Waar het schoolbord klaar staat. Het oogt feestelijk door de fleurige kleding. Anna schrijft ijverig en serieus in haar schrift. Deze groep geeft haar kennis en de kracht om door te zetten. Vooral wanneer Anna zich zorgen maakt hoe ze het schoolgeld voor de kinderen moet opbrengen. De spaargroep die ze met klasgenoten vormt helpt hierbij. Anna kan tegen lage rente geld lenen. Ze heeft geleerd in het voren te denken en te plannen. Waardoor het haar lukt alle kinderen naar school te sturen. Ze is zelfverzekerder. Anna heeft weer grip op haar leven. Op 19 september 2014 nam Anna vol trots haar certificaat in ontvangst.
Anna is een van de 382 deelnemers aan het “Functional Adult Literacy Program” in Ngora district. Leerlingen beginnen met leren lezen, schrijven en rekenen. Er wordt voorlichting gegeven over goede gezondheid, hygiëne en gezonde leefomgeving. Het geleerde is direct toepasbaar. Zoals de constructie van droogrekken voor de afwas, “badkamers” en latrines. Evenals diverse methodes om groentes te verbouwen in een droog klimaat. Via de opgedane kennis en vaardigheden wordt het leven van de deelnemers aanzienlijk “rijker”. Het verhaal van Anna laat zien dat ze in twee jaar tijd het roer heeft omgegooid en weer in de toekomst gelooft.